Van’ın yaşam kalitesi gittikçe düşüyor

Van’ın, yaşam kalitesi hakkında gazetemizin sorularını yanıtlayan Van Ticaret ve Sanayi Odası ile Van Ticaret Borsası Eski Başkanı Vanlı İş Adamı Feridun Irak, Van’da yaşam kalitesinin her geçen yıl düştüğünü belirterek, yetkililerin şapkalarını önüne koyması gerektiğini ifade etti. CNBC-E Business Dergisi, yaşanabilir kentler araştırmasında, illerin nüfus, zenginlik, iş ve yatırım, alışveriş, konaklama, eğitim düzeyi, sanat, sanayi, öğretim, hava kalitesi, suç, trafik ve ulaşım kriterlerini baz alırken, yapılan araştırmaya göre Van yaşam kalitesinde 81 il içerisinde 76. sırada yer aldı.

Yapılan araştırmada Van orman alanı en yetersiz dördüncü kent olurken, hava kalitesi anlamında da en kötü üçüncü ol oldu. Suç oranında en düşük dördüncü il olan Van, kent hayatında Türkiye sonuncusu, eğitim ve ekonomide sondan üçüncü, sanatta ise 76’ncı sırada yer aldı.

“VAN OLMASI GEREKEN YERDE DEĞİL”

Konuyla ilgili gazetemize özel açıklamalarda bulunan Van Ticaret ve Sanayi Odası ile Van Ticaret Borsası Eski Başkanı Vanlı İş Adamı Feridun Irak, “Van’ın TÜİK’in açıkladığı veya başka kurumların yaptığı araştırmalarda sıralamasına baktığımız zaman, maalesef hiç iç açıcı durumda değiliz. Yapılan araştırmalar sonrası biz 81 il içerisinde, hep son 5’in içerisindeyiz. Yaşam kalitesinde 76. sıradayız, insani gelişmişlikte 78. sıradayız, sağlıkta, eğitimde, 75. sıradayız. Hatta ve hatta gayri safi yurtiçi hasılada 80. sıradayız, yani bizden bir sonraki il Ağrı’dır. Geri kalmış diye değerlendirdiğimiz bu bölgede gayri safi yurtiçi hasılada bizden daha kötü olan il, sadece Ağrı var. Bu kadar içler acısı bir durumumuz var. 40-50 yıl önce biz bugünden çok daha iyiyiz. Mesela insani gelişmişlikte Van, 40 yıl önce 55. sıradadır. Aradan bunca zaman geçmiş, 55. sırada kalamamışız, bir basamak yukarıya gidememişiz, yerimizi de muhafaza edememişiz. Tam tersine korkunç bir gerileme olmuş. Bu Van’a yakışan bir durum mu? Bunun mutlaka araştırılması gerekiyor. Van olması gereken yerde değil. Çok daha iyi yerlerde olmalıdır. 40-50 önce insani gelişmişlikte 55. sırada olan Van, bugün hiç olmazsa ilk 30 il içerisinde olmalıydı” dedi.

“VAN, TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK AÇIK HAVA MÜZESİDİR”

Van’ın 7 bin yıllık geçmişinin olduğunu ve birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını hatırlatan Başkan Irak, “Van, Urartulara başkentlik yapmış. Van, Türkiye’nin en büyük açık hava müzesidir. Van’ın kıskanılan bir coğrafyası var. Osmanlı’nın son döneminde, 3 tane konsolosluğun olduğu bir ildir. Sanatın, üretimin olduğu bir ildir. Bugün dönüp baktığımızda, bunların hiçbiri yok. 40-50 yıl önce, bütün orta doğuya, Libya, Mısır gibi, Afrika ülkelerine, hatta dağılmadan önce Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne canlı hayvan ve et ihraç eden bir ildir. Buradan baktığınızda Türkiye’de hayvancılığın başkentidir. Van o dönemlerde bir tarım kentiydi. Aynı yıllarda Van’a 200 bin turistin geldiğini kayıtlarda görürsünüz. Van’a 200 bin turistin geldiği yıllarda, Türkiye’ye gelen turist sayısı 2 milyon kişidir. Yani Türkiye’ye gelen turistin %10’nu biz Van’da misafir etmişiz. Bugünle oranladığımızda Türkiye’ye gelen turist sayısı 50 milyondur. Bunun %10’nu 5 milyon yapıyor. Van’ın şuanda 5 milyon turisti misafir etmesi gerekiyordu. O dönem gelen 200 bin turistin tamamı Avrupalı, Amerikalı, Fransız, Alman, İtalyan’dı. Zengin, para harcayan turist misafirlerimiz vardı. Bugün bırakın 5 milyon sayısına ulaşmayı, Avrupa’dan gelenler hiç yok gibi, İranlılar gelirse, onlara kalmışız. 2 milyon turistin Türkiye’yi ziyaret ettiği tarihlerde, Van 200 bin turisti misafir ediyorsa, demek ki Van, o zaman bir tarım kenti olmanın yanı sıra, bir turizm kentidir de” diye konuştu.

“VAN NİYE GERİLEDİ?”

40-50 yıl önce Türkiye’de olmayan fabrikaların Van’da bulunduğuna dikkat çeken Başkan Irak, “Yine aynı yıllarda Van’a baktığınız zaman Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarını gerçekleştirmiş. Van Et, Van Yün gibi tesisleri vardı. Van Yün kendi sektöründe Türkiye’nin en büyük entegre fabrikasıydı. Bir taraftan kirli yün girer, diğer taraftan dokunmuş battaniye çıkardı. Yıkanır, boyanır, ip olur, dokunur, battaniye olur. Böylesine muazzam bir tesis, o zaman devletin kuruluşu olan Sümerbank’ta bile yoktu. Yine o zaman Van’da akü fabrikası vardı. Bunu çoğu kişi bilmiyor. Bulgur fabrikası vardı. Bunların yanı sıra birçok sanayi kuruluşu vardı. O pencereden baktığınız zaman demek ki Van, tarım kenti olmanın, turizm kenti olmanın yanı sıra bir de sanayi kentiydi. Dönüp baktığımız zaman bugün bunların hiç biri yok. Şuanda ne tarım kentiyiz, ne turizm kentiyiz, ne sanayi kentiyiz. Van’ın yıldızının parladığı o dönemde bugün Van’ı kalkındırmak için Van’da bulunan kurumların hiçbiri yoktu. Kalkınma ajansı, TKDK, üniversite bile yoktu. Kimse kızmasın. Şapkalarını önlerine koyup, düşünsünler. Onlar yokken, bu kent böylesine yıldızı parlakken, onların daha da parlatması gerekirken, niye geriledik. Oturup şapkalarını önlerine koysunlar. Neden böyle oldu diye düşünsünler” ifadelerini kullandı.

NÜFUSU 1 MİLYON 124 BİN OLAN VAN’A 39, NÜFUSU 812 BİN OLAN TRABZON’A 93 SEFER!

Van’a gelen uçak sefer sayılarındaki yetersizliğe değinen Başkan Irak, “Kamu kuruluşlarından olan Türk Hava Yolları ve Anadolu Jet’in Van’a haftada yaptığı sefer sayısı 39. Bizden nüfusu çok çok az olan Trabzon’a 93 sefer yapılıyor. Bizim nüfusumuzun yarısı kadar olan Erzurum’a bizim kadar sefer sayısı yapılıyor. 2 gün önce bu konuyu sosyal medyada paylaştığımda memleket meselelerine son derece duyarlı olan bir doktorumuz, bana cevaben; ‘Acil olarak İstanbul’a gitmesi gereken hastam, uçaklarda yer olmadığı için Diyarbakır üzerinden gitmek zorunda kaldı’ diye yazmıştı. Bu yaşam kalitesi ile gelişmişlikle ilgili bir göstergedir. Önümüzdeki yıl Sivas- Ankara arası hızlı tren seferleri başlıyor. 2023 yılında da Kars’tan Ankara’ya yüksek hızlı tren seferleri başlıyor. Buradan bir Vanlının Ankara’ya uçakla seyahat edeceği zaman diliminde, Sivaslı, Karslı trenle, konfor içerisinde aynı zaman dilimi içerisinde Ankara’ya, İstanbul’a seyahatlerini gerçekleştirecekler. Peki, Van’da Devlet Demir Yolları ne durumda? Bilindiği gibi bizde kesintilidir. Feribotla bağlantı sağlandığı için, Van’ın hiçbir zaman hızlı trene kavuşma şansı da yoktur. Oysaki biz yıllardır dile getiriyoruz. Mevcut feribotları sürekli yenileyeceğinize, pahalı bir taşımacılık yapacağınıza, demir yolunu kesintisiz hale getirin. O günden bugüne kesintisiz demiryolu yapmanın maliyetinin kat kat daha fazlası feribotlara ve onların zararlarına harcanmış durumda. Van’ı ileriye taşımakla yükümlü olan kurumlara bir kez daha çağrıda bulunuyorum; bunun bir izahı varsa, buyursunlar izah etsinler. Yoksa kesinlikle daha fazla zaman kaybetmeden, bununla ilgili Van niçin zenginlik üretemiyor? Niçin bu kadar geriledik? Bununla ilgili mutlaka bir araştırma yapmalıdırlar. Kalkınma ajansının 2 gün önce bir araştırma yapacağını okuduk. Pandeminin Van’a etkileri araştırılacak. Bu araştırma mutlaka yapılsın ama yıllardır dile getirdiğimiz, bizim ne için zenginlik üretemediğimizin araştırmasını biran evvel yapsınlar. Bundan önce yapılması gereken araştırmayı, halen yapmıyorlar. İnatla da yapmıyorlar. Bunu inatla yapmadıklarını tahmin ediyorum. Altında kalacaklarından korkuyorlar. Bu günah onların günahıdır. Buyursun tartışalım. Nerelerde ne kadar para harcanmış hep beraber bakalım. Siyaseten mi karar almışlar, yoksa doğru yerde doğru yatırım ilkesi ile mi karar almışlar, buyursunlar bakalım” dedi.

“VAN’DA İŞSİZLİKTE DE TÜRKİYE ORTALAMASININ 2 KATINDAN DAHA FAZLA İŞSİZ VAR”

Van’daki kurumların doğru yerde, doğru yatırım ilkesiyle hareket etmeleri gerektiğini belirterek, “Van geriye gittikçe, bölgenin en büyük problemi olan, ilimizin en büyük problemi olan işsizlik daha da büyümektedir. Van’da işsizlikte de Türkiye ortalamasının 2 katından daha fazla işsiz var. Van’da yatırımın olmaması, üretimin olmamasının sonucudur. Öncelikle kurumların yapmış olduğu harcamanın boşa gitmemesi için çok iyi etüt etmeleri gerekiyor. Doğru yerde, doğru yatırım ilkesiyle hareket etmeleri gerekiyor. Kurumların maalesef yapmış olduğu harcamaların büyük bölümü, doğru yerde doğru yatırım ilkesiyle gerçekleşmemiştir. Bunlar gün yüzü gibi ortadadır. Eğer doğru yerde yapılmış olsaydı, geriye değil ileriye gitmiş olacaktık. Van’daki kurumların ilk yapması gereken şey, biz ne için zenginlik üretemiyoruz? Bunun araştırmasını yapsınlar. Korkmasınlar, belki sebep kendileri çıkacaktır, belki altında kalacaklar ama olsun. O zaman oturur yeniden kendilerine çeki düzen verirler. Bunca kaynak harcanacak, böylesine potansiyeli olan bir il, müthiş bir coğrafya ama gayri safi yurtiçi hasılada 80. sırada olacaksınız. İnsani gelişmişlikte 78. sırada olacaksınız. Yaşam kalitesinde 76. sırada olacaksınız. Bunu buyursun izah etsinler. Kim izah edebiliyorsa, buyursun izah etsin. Van’ın her yönüyle kıskanılacak bir coğrafyası var. Kıskanılacak bir halkı var. Kıskanılacak bir girişimcisi var. Ama bunları harekete geçirmek icap ediyor. Bunlar ne için olmuyor? Gelsinler bunu hep beraber araştıralım. Mutlaka bir sebep var. Bu saatten sonra zaman yetirmeye tahammülümüz yok. Yeniden 70’li yıllardaki gibi yıldızımızı parlatalım” diye konuştu. Van Bölge Gazetesi: Hacı Yılmaz